Szlak Kultury Wołoskiej na pograniczu polsko-ukraińskim
NUMER PROJEKTU: PBU2/0833/18
NUMER UMOWY O DOFINANSOWANIE: PLBU.01.01.00-18-0833/19-00
PARTNER WIODĄCY:
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia “Pro Carpathia” (Association for Development and Promotion of Podkarpacie "Pro Carpathia")
PARTNER PROJEKTU:
Асоціація органів місцевого самоврядування "Єврорегіон Карпати - Україна" (Association of self-governments "Euroregion Carpathians - Ukraine")
OKRES REALIZACJI: 16.10.2019 r. – 30.06.2021 r.
WARTOŚĆ PROJEKTU: 66 650,00 EUR
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia “Pro Carpathia” - 38 630,00 EUR
Асоціація органів місцевого самоврядування "Єврорегіон Карпати - Україна" - 28 020,00 EUR
DOFINANSOWANIE Z UE: 90%
CEL OGÓLNY PROJEKTU:
Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego i historycznego pogranicza polsko-ukraińskiego poprzez rozwój Szlaku Kultury Wołoskiej po stronie polskiej i jego mapowanie po stronie ukraińskiej
CEL OGÓLNY PROJEKTU:
Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego i historycznego pogranicza polsko-ukraińskiego poprzez rozwój Szlaku Kultury Wołoskiej po stronie polskiej i jego mapowanie po stronie ukraińskiej
CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTU:
1. Rekonstrukcja tradycji związanych z kulturą i wypasami wołoskimi.
2. Opracowanie zintegrowanego produktu turystycznego związanego z kulturą wołoską poprzez wzmocnienie kontaktów i współpracy sieci między zainteresowanymi stronami z Polski i Ukrainy, które przyczynią się do zwiększenia różnorodności i jakości usług turystycznych.
3. Zwiększenie rozpoznania potencjału pogranicza poprzez popularyzację kultury pasterskiej.
1. Rekonstrukcja tradycji związanych z kulturą i wypasami wołoskimi.
2. Opracowanie zintegrowanego produktu turystycznego związanego z kulturą wołoską poprzez wzmocnienie kontaktów i współpracy sieci między zainteresowanymi stronami z Polski i Ukrainy, które przyczynią się do zwiększenia różnorodności i jakości usług turystycznych.
3. Zwiększenie rozpoznania potencjału pogranicza poprzez popularyzację kultury pasterskiej.
OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU:
pogranicze polsko-ukraińskie (Polska: województwo podkarpackie; Ukraina: obwód: zakarpacki, iwanofrankowski, lwowski)
OPIS PROJEKTU:
Dziedzictwo kulturowe jest jednym z najważniejszych atutów pogranicza polsko-ukraińskiego. Tym co m.in. łączy te regiony, podobnie jak całe Karpaty, jest wspólne dziedzictwo wołoskie i związane z nim pasterstwo. Potomkami Wołochów są m.in. Bojkowie, Łemkowie, Huculi. Owce co roku prowadzone były na letnie pastwiska. Pędzenie owiec na pastwiska poprzedzał obrzęd „mieszania owiec”, będący wydarzeniem odnawiającym więź wspólnoty pasterskiej wsi. „Mieszanie” przenosiło sacrum świątyni na „wspólny szałas”. W ten sposób kształtowała się kultura pasterska będąca źródłem kultury łączącej do dziś mieszkańców Karpat, stanowiąc niematerialne dziedzictwo tych gór. Tradycja pasterska łączy te państwa i narody, nawet w aspekcie językowym: podobne nazwy naczyń, sposób wypasu, produkcja sera. Regiony objęte projektem mają duże tradycje związane z pasterstwem. Jeszcze w latach 80. w Polsce wypasano ponad 5 mln owiec, a obecnie jedynie 200 tysięcy. Duże tradycje w tym zakresie ma województwo podkarpackie, posiadając niegdyś rozległe tereny wypasu. Tradycyjny wypas jednak zanika, a wraz z nim specyficzna kultura i składające się na nią tradycje, muzyka, rękodzieło i krajobraz kształtowany przez wypas. Podejmowane są różne inicjatywy mające na celu to zmienić (np. Redyk Karpacki 2013, w czasie którego pasterze z Polski, Ukrainy, Rumunii, wraz ze swymi stadami przeszli całym łukiem Karpat ok. 1400 km). Wydarzenia te dla wielu ludzi zamieszkujących Karpaty kojarzą się z minionymi czasami, gdzie na górskich polanach i halach często spotykano pasterzy i owce. W Polsce jest więcej inicjatyw mających na celu popularyzację tradycyjnego wypasu owiec, kultury paserskiej oraz tradycji z nią związanych. Organizowane są redyki pasterskie, imprezy obejmujące kluczowe wydarzenia związane z cyklem hodowli owiec w oparciu o archaiczne formy charakterystyczne dla kultury wołoskiej. Inicjatywą, która łączy działania w zakresie popularyzacji dziedzictwa wołoskiego jest Szlak Kultury Wołoskiej (pogranicze polsko-słowackie: województwo śląskie, małopolskie, podkarpackie oraz kraj żyliński i preszowski). Wyznaczony tam Szlak ma strukturę wielolinearną, tj. nie ma jednej precyzyjnie wytyczonej ścieżki, lecz ogólny kierunek wyznaczony trasami wędrówek pasterskich. Oznakowane i doposażenie w infrastrukturę zostały miejsca reprezentacyjne Szlaku, rozsyłające turystów w teren. Włączenie regionów po stronie ukraińskiej jest sprawą konieczną, gdyż dziedzictwo wołoskie jest wspólne dla całych Karpat, tym bardziej, że to właśnie na Ukrainie to co w Polsce jest odtwarzane w dalszym ciągu funkcjonuje. Jednak i tam kultura ta stopniowo zanika. Odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jest poprowadzenie szlaku dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego związanego z tradycjami wołoskimi „Ojców Europy“ również na obszarze pogranicza polsko-ukraińskiego.
Dziedzictwo kulturowe jest jednym z najważniejszych atutów pogranicza polsko-ukraińskiego. Tym co m.in. łączy te regiony, podobnie jak całe Karpaty, jest wspólne dziedzictwo wołoskie i związane z nim pasterstwo. Potomkami Wołochów są m.in. Bojkowie, Łemkowie, Huculi. Owce co roku prowadzone były na letnie pastwiska. Pędzenie owiec na pastwiska poprzedzał obrzęd „mieszania owiec”, będący wydarzeniem odnawiającym więź wspólnoty pasterskiej wsi. „Mieszanie” przenosiło sacrum świątyni na „wspólny szałas”. W ten sposób kształtowała się kultura pasterska będąca źródłem kultury łączącej do dziś mieszkańców Karpat, stanowiąc niematerialne dziedzictwo tych gór. Tradycja pasterska łączy te państwa i narody, nawet w aspekcie językowym: podobne nazwy naczyń, sposób wypasu, produkcja sera. Regiony objęte projektem mają duże tradycje związane z pasterstwem. Jeszcze w latach 80. w Polsce wypasano ponad 5 mln owiec, a obecnie jedynie 200 tysięcy. Duże tradycje w tym zakresie ma województwo podkarpackie, posiadając niegdyś rozległe tereny wypasu. Tradycyjny wypas jednak zanika, a wraz z nim specyficzna kultura i składające się na nią tradycje, muzyka, rękodzieło i krajobraz kształtowany przez wypas. Podejmowane są różne inicjatywy mające na celu to zmienić (np. Redyk Karpacki 2013, w czasie którego pasterze z Polski, Ukrainy, Rumunii, wraz ze swymi stadami przeszli całym łukiem Karpat ok. 1400 km). Wydarzenia te dla wielu ludzi zamieszkujących Karpaty kojarzą się z minionymi czasami, gdzie na górskich polanach i halach często spotykano pasterzy i owce. W Polsce jest więcej inicjatyw mających na celu popularyzację tradycyjnego wypasu owiec, kultury paserskiej oraz tradycji z nią związanych. Organizowane są redyki pasterskie, imprezy obejmujące kluczowe wydarzenia związane z cyklem hodowli owiec w oparciu o archaiczne formy charakterystyczne dla kultury wołoskiej. Inicjatywą, która łączy działania w zakresie popularyzacji dziedzictwa wołoskiego jest Szlak Kultury Wołoskiej (pogranicze polsko-słowackie: województwo śląskie, małopolskie, podkarpackie oraz kraj żyliński i preszowski). Wyznaczony tam Szlak ma strukturę wielolinearną, tj. nie ma jednej precyzyjnie wytyczonej ścieżki, lecz ogólny kierunek wyznaczony trasami wędrówek pasterskich. Oznakowane i doposażenie w infrastrukturę zostały miejsca reprezentacyjne Szlaku, rozsyłające turystów w teren. Włączenie regionów po stronie ukraińskiej jest sprawą konieczną, gdyż dziedzictwo wołoskie jest wspólne dla całych Karpat, tym bardziej, że to właśnie na Ukrainie to co w Polsce jest odtwarzane w dalszym ciągu funkcjonuje. Jednak i tam kultura ta stopniowo zanika. Odpowiedzią na zidentyfikowane problemy jest poprowadzenie szlaku dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego związanego z tradycjami wołoskimi „Ojców Europy“ również na obszarze pogranicza polsko-ukraińskiego.
Działania realizowane w projekcie:
1. Wyznaczenie Szlaku Kultury Wołoskiej
- inwentaryzacja zasobów kulturowych i przyrodniczych związanych z kulturą pasterską po ukraińskiej stronie
- oznaczenie reprezentatywnych miejsc na Szlaku, które odsyłają turystów w teren i wyposażenie ich w nową infrastrukturę: 2 bramy karpackie i 2 tablice edukacyjne
2. Materiały filmowe: 2 fimy mówiące o kulturze i traycjach pasterskich po stronie polskiej i ukraińskiej
3. Spotkania na Szlaku Wołoskim: karpackie warsztaty pasterskie organizowane po stronie polskiej
4. Uniwersytet Karpacki: warsztaty produkcji instrumentów pasterskich
5. Uniwersytet Karpacki: publikacje
- wydawnictwo albumowe pt. „Księga zwyczajów pasterskich: pogranicze polsko-ukraińskie”-
- folder informacyjny „Szlak Kultury Wołoskiej na pograniczu polsko-ukraińskim”
6. Działania promocyjne i wizualizacyjne
)
Więcej informacji na stronie internetowej Kultura Karpat oraz Szlak Kultury Wołoskiej.
