Informacje o projekcie

TYTUŁ PROJEKTU: Korytarze ekologiczne na pograniczu polsko-słowackim

PARTNERZY:

• Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia "Pro Carpathia” (Partner Wiodący)
• Združenie pre ochranu prírody - Machaon International
• Województwo Podkarpackie

OKRES REALIZACJI:  01.07.2025 - 30.06.2027

WARTOŚĆ PROJEKTU: 748 067,04 EUR

WARTOŚĆ DOFINANSOWANIA z UE:  598 453,62 EUR

UMOWA O DOFINANSOWANIE: PLSK.01.02-IP.01-0004/24-00

OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU:  województwo podkarpackie, małopolskie (Polska) oraz Kraj Preszowski (Słowacja) - w obrębie obszaru wsparcia Programu 

OPIS PROJEKTU:

Głównym celem projektu jest ochrona bioróżnorodności i poprawa stanu obszarów cennych przyrodniczo na pograniczu polsko-słowackim, w szczególności transgranicznych korytarzy ekologicznych.

Bezpośredni wkład w osiągnięcie głównego celu projektu będą mieć cele szczegółowe:
1. wzmocnienie współpracy transgranicznej na rzecz utrzymania i poprawy łączności ekologicznej na pograniczu polsko-słowackim,
2. wzmocnienie ochrony różnorodności biologicznej i poprawa stanu obszarów cennych przyrodniczo przez ochronę, utrzymanie i poprawę drożności korytarzy ekologicznych na obszarze polsko-słowackiego pogranicza,
3. zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnych w działania na rzecz utrzymania i poprawy łączności ekologicznej na pograniczu polsko-słowackim.

Proponowany projekt odpowiada bezpośrednio na zdefiniowane problemy na pograniczu polsko-słowackim, w szczególności na pomijanie kwestii transgranicznej łączności ekologicznej przy wyznaczaniu sieci korytarzy ekologicznych w Karpatach. Dzięki realizacji projektu zwiększy się potencjał Polski i Słowacji w zakresie ochrony korytarzy ekologicznych oraz zrównoważonym zarządzaniu zasobami dzikiej przyrody. Efektem projektu będzie wypracowanie wspólnych planów i analiz związanych z ochroną różnorodności biologicznej i poprawą stanu obszarów cennych przyrodniczo przez ochronę, utrzymanie i poprawę drożności transgranicznych korytarzy ekologicznych. Na podstawie wypracowanych analiz i metodologii wdrożone zostaną działania pilotażowe w priorytetowych obszarach interwencji projektu. Ogromne znaczenie ma również konieczność zwiększenia świadomości oraz zaangażowania lokalnych społeczności w działania na rzecz utrzymania i poprawy łączności ekologicznej.

W ramach realizowanego projektu działania kierowane będą do trzech głównych grup odbiorców. Każda z nich odgrywa kluczową rolę w ochronie przyrody i poprawie łączności ekologicznej na pograniczu polsko-słowackim.

Grupa I. Przedstawiciele regionalnych i lokalnych instytucji posiadający możliwość bezpośredniego oddziaływania na utrzymanie i poprawę łączności ekologicznej pogranicza oraz wzmocnienie ochrony różnorodności biologicznej i poprawy stanu obszarów cennych przyrodniczo przez ochronę, utrzymanie i poprawę drożności korytarzy ekologicznych za sprawą: uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego, ustalania uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, planowania inwestycji:
1) Władze regionalne i lokalne z obszaru objętego realizacją projektu
2) Zarządcy dróg, administracja kolejowa z obszaru objętego realizacją projektu.

Grupa II. Odbiorcy działań władz lokalnych i regionalnych:
3) Ogół społeczeństwa: osoby dorosłe, mieszkające w Polsce i na Słowacji
4) Społeczności lokalne zamieszkujące obszar, który objęty jest realizacją projektu: osoby dorosłe, mieszkańcy pogranicza polsko-słowackiego
5) Dzieci i młodzież mieszkańcy pogranicza polsko-słowackiego oraz osoby mieszkające w Polsce i na Słowacji

Grupa III. Środowiska opiniotwórcze, mające wpływ na inne grupy odbiorców (np. mieszkańców, władze lokalne):
6) Lokalni liderzy z obszaru objętego realizacją projektu
7) Nauczyciele - mieszkańcy pogranicza polsko-słowackiego oraz osoby mieszkające w Polsce i na Słowacji

Interesariusze: odbiorcy działań zaplanowanych w ramach projektu, mogący mieć wpływ na jego realizację lub popularyzację wyników:
1) Personel Partnerów
2) Środowisko akademickie Polski, Słowacji i innych krajów.

W ramach projektu zaplanowano realizację następujących zadań:

1) Wzmocnienie współpracy transgranicznej na rzecz utrzymania i poprawy łączności ekologicznej

Powołana zostanie wspólna polsko-słowacka grupa robocza, złożona z przedstawicieli partnerów oraz niezależnych ekspertów posiadających odpowiednie kwalifikacje. Celem tej grupy będzie opracowanie wspólnych, transgranicznych rozwiązań na rzecz ochrony i poprawy łączności ekologicznej na pograniczu Polski i Słowacji. Grupa robocza zajmie się wymianą wiedzy i doświadczeń, a także opracowaniem kluczowych dokumentów strategicznych. Efektem prac będą raporty w trzech wersjach językowych: polskiej, słowackiej i angielskiej. Zakres zadań obejmuje m.in.:

• Analizę uwarunkowań prawnych, instytucjonalnych i społecznych związanych z funkcjonowaniem korytarzy ekologicznych,
• Ocenę obecnego stanu łączności ekologicznej na obszarze pogranicza (w ujęciu transgranicznym),
• Opracowanie wspólnej metodyki działań ochronnych,
• Przygotowanie wspólnego planu działań na rzecz poprawy drożności korytarzy ekologicznych,
• Identyfikację najbardziej zagrożonych fragmentów korytarzy ekologicznych,
• Analizę możliwości ich odtworzenia,
• Wybór obszarów pilotażowych – po jednej stronie granicy w Polsce i na Słowacji,
• Opracowanie wspólnego planu działań edukacyjno-promocyjnych, mających na celu zwiększenie świadomości społecznej.

Zadanie to odpowiada na realne potrzeby – dotychczas nie przeprowadzono wspólnych analiz dotyczących łączności ekologicznej w regionie pogranicza. W Polsce brakuje spójnych metodyk i podstaw prawnych dla wyznaczania takich korytarzy. Z kolei na Słowacji istnieją odpowiednie regulacje i metodyki zatwierdzone przez Ministerstwo Środowiska, jednak nie obejmują one aspektów transgranicznych.

Projekt pozwoli zatem zintegrować podejścia i stworzyć wspólne ramy działania, które uwzględnią realia obu krajów i będą podstawą dla dalszych inicjatyw w Karpatach.

Koordynatorem zadania jest Partner Wiodący (PW), natomiast pozostali partnerzy realizują przypisane im części działań.

2) Ochrona, utrzymanie i poprawa drożności korytarzy ekologicznych

W ramach projektu zaplanowano konkretne działania praktyczne, które pozwolą przetestować i wdrożyć rozwiązania służące ochronie łączności ekologicznej oraz poprawie planowania przestrzennego w Karpatach. W priorytetowych obszarach interwencji, po obu stronach granicy, zostaną przeprowadzone działania pilotażowe – z udziałem ekspertów zewnętrznych posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

• Pilotaże będą realizowane maksymalnie w 4 lokalizacjach w każdym regionie objętym projektem.
• Za wdrożenie odpowiadają partnerzy projektu (Partner Wiodący i Partner 1), działający w swoich krajach.

Ważnym kontekstem tych działań jest rola planowania przestrzennego. To właśnie lokalne samorządy, decydenci i mieszkańcy mają wpływ na ochronę krajobrazu oraz zachowanie ciągłości przyrodniczej. Zadanie ma także zwiększyć świadomość na temat lokalnych możliwości ochrony korytarzy ekologicznych i ich drożności.

Najważniejsze problemy wymagające uwagi to:

• chaos przestrzenny i degradacja krajobrazu,
• niekontrolowana zabudowa i utrata wartości kulturowych,
• przerywanie naturalnych powiązań przyrodniczych.

Realizacja działań pilotażowych pomoże zidentyfikować dobre praktyki i możliwe rozwiązania, które można będzie wykorzystać także w innych częściach regionu.

W celu zapewnienia sprawnej realizacji projektu, utworzony zostanie Komitet Sterujący – ciało doradcze i opiniodawcze, które będzie wspierać partnerstwo projektowe na każdym etapie wdrażania. W skład Komitetu wejdą przedstawiciele: partnerów projektu, władz lokalnych, zarządów dróg, biur planowania przestrzennego, ekspertów zewnętrznych z obszaru objętego projektem.

Komitet będzie pełnił ważną funkcję konsultacyjną, wspierając jakość i zgodność realizowanych działań z celami projektu.

3) Obszary przyrodnicze szansa zrównoważonego rozwoju na pograniczu polsko-słowackim

W ramach projektu zostaną przeprowadzone analizy kluczowych zagadnień związanych z ochroną przyrody i zrównoważonym rozwojem w trzech regionach na obszarze wsparcia Programu: województwie podkarpackim, małopolskim oraz Kraju Preszowskim na Słowacji. Zakres analizy obejmie:

• znaczenie obszarów przyrodniczo cennych i ich rolę w ochronie bioróżnorodności,
• funkcję korytarzy ekologicznych w zachowaniu ciągłości ekosystemów,
• potencjał obszarów chronionych dla rozwoju ekoturystyki i edukacji ekologicznej,
• zagrożenia dla korytarzy ekologicznych, takie jak urbanizacja, nadmierna turystyka czy zmiany klimatu,
• rekomendacje dotyczące współpracy transgranicznej, zarządzania turystyką, monitoringu i edukacji.

Analiza posłuży jako podstawa do opracowania dalszych działań projektowych. Za jej realizację odpowiada Partner Wiodący, we współpracy z partnerami projektu

4) Promocja i popularyzacja utrzymania i poprawy łączności ekologicznej

Celem tego działania jest zwiększenie świadomości mieszkańców i turystów na temat znaczenia korytarzy ekologicznych na pograniczu polsko-słowackim oraz konieczności ich ochrony.

Zakres działań edukacyjno-promocyjnych:

• Konkurs na najlepsze oddolne inicjatywy lokalne,
• Produkcja filmów edukacyjno-promocyjnych,
• Szkolenia dla:
  • nauczycieli,
  • przedstawicieli samorządów lokalnych,
  • administracji drogowej i kolejowej,
• Opracowanie pakietu edukacyjnego dla szkół podstawowych,
• Czasopismo tematyczne „Biznes i Etos”,
• Organizacja:
  • wizyty studyjnej,
  • konferencji tematycznej,
  • programów edukacyjnych dla dzieci,
• Przygotowanie dwóch raportów:
  • raportu naukowego,
  • raportu w przystępnej formie dla szerokiej publiczności.

Działania będą prowadzone przez wszystkich partnerów projektu (PW, P1, P2) na terenie ich regionów. Komunikacja i edukacja będą towarzyszyć realizacji projektu przez cały jego okres trwania.