Cyfryzacja stała się jednym z najważniejszych filarów zielonej transformacji. Nowoczesne technologie środowiskowe nie mogą funkcjonować bez zaawansowanych systemów cyfrowych, analiz danych, symulacji oraz monitoringu. W raporcie wskazano, że kompetencje cyfrowe rosną na znaczeniu szybciej niż umiejętności stricte techniczne — bo to właśnie cyfryzacja pozwala sterować efektywnością energetyczną, przewidywać zużycie energii i optymalizować procesy w firmach i w budynkach.

Tezę tę potwierdzają dane z globalnych rynków pracy. W raporcie^[1] "Global Green Skills Report 2024" LinkedIn wskazuje, że udział "zielonych talentów" w światowej sile roboczej wzrósł do 13,3%, a umiejętności takie jak "zrównoważony rozwój", "efektywność energetyczna" czy "energia odnawialna" należą do najszybciej rozwijających się kompetencji. Co kluczowe, zapotrzebowanie na nie rośnie nie tylko w sektorach "zielonych", ale także w finansach, produkcji i IT, co dowodzi, że cyfryzacja i zrównoważony rozwój stały się nierozłącznymi elementami strategii biznesowych w całej gospodarce.

W sektorze odnawialnych źródeł energii (OZE) cyfryzacja jest nieodłącznym elementem codziennej pracy. Farmy fotowoltaiczne i wiatrowe działają w oparciu o systemy SCADA, które umożliwiają pełny nadzór nad urządzeniami, analizę parametrów pracy, wykrywanie usterek oraz optymalizację produkcji energii. Specjaliści muszą znać nie tylko podstawy elektryki, lecz także narzędzia do zbierania i interpretacji danych. Coraz większe znaczenie ma predykcja produkcji energii, wykonywana na podstawie danych historycznych i pogodowych.

W budownictwie niskoemisyjnym kompetencje cyfrowe są równie istotne. Inteligentne systemy zarządzania energią (BMS) pozwalają kontrolować ogrzewanie, wentylację, oświetlenie czy pracę pomp ciepła. To oznacza, że pracownicy muszą umieć obsługiwać czujniki, oprogramowanie analityczne i platformy zarządzania budynkiem. Tworzenie budynków zgodnych ze standardem nZEB wymaga również pracy w środowiskach BIM, które umożliwiają cyfrowe projektowanie całych obiektów i analizę ich efektywności energetycznej jeszcze na etapie planowania.

Wdrożenie technologii BIM (Building Information Modeling) w polskim budownictwie wciąż nie jest obowiązkowe w zamówieniach publicznych, co spowalnia jej adaptację w porównaniu do innych krajów.^[2]

Zielona transformacja to także rozwój elektromobilności, która nie istnieje bez technologii cyfrowych. Stacje ładowania pojazdów są połączone z systemami zdalnego monitoringu i zarządzania, a diagnostyka baterii opiera się na analizie dużych zbiorów danych. Specjaliści muszą potrafić programować, diagnozować błędy systemowe, analizować dane flotowe i planować infrastrukturę ładowania na podstawie modeli zużycia energii.

Bardzo szybko rośnie także zapotrzebowanie na kompetencje analityczne związane z raportowaniem i monitorowaniem działań środowiskowych firm. Wymogi ESG, taksonomia UE oraz dyrektywy dotyczące śladu węglowego tworzą zupełnie nową kategorię zawodów. Aby sprostać tym standardom, firmy potrzebują analityków umiejących obliczać emisje, prowadzić pomiary środowiskowe, przygotowywać zestawienia danych, obsługiwać platformy raportowe i interpretować wskaźniki zrównoważonego rozwoju.

Skalę tego wyzwania obrazują badania firm doradczych. Według raportu PwC, ponad połowa (55%) przedsiębiorstw przygotowujących się do obowiązkowego raportowania ESG (zgodnie z dyrektywą CSRD) obawia się o jakość i spójność gromadzonych danych^[3]. Ponad 80% firm^[4] planuje inwestycje w nowe technologie cyfrowe, aby sprostać wymogom, a większość spodziewa się, że będzie musiała dedykować do tego zadania od 3 do 5 pełnoetatowych specjalistów. Tworzy to zupełnie nowy rynek pracy dla analityków danych ESG, specjalistów ds. zrównoważonego rozwoju i ekspertów od cyfrowych platform raportowych.

Cyfryzacja wspiera także gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ). Ocena cyklu życia produktów (LCA), analizy materiałowe, identyfikacja zasobów czy projektowanie produktów w sposób umożliwiający recykling — to wszystko wymaga pracy na danych i zaawansowanych narzędzi komputerowych.

Politycznym fundamentem tych zmian jest unijna strategia^[5] "podwójnej transformacji" (cyfrowej i zielonej), formalnie zapisana w programie^[6] "Droga ku cyfrowej dekadzie". Program ten ustanawia mechanizmy monitorowania i współpracy między państwami członkowskimi w celu osiągnięcia wspólnych celów, m.in. w zakresie digitalizacji przedsiębiorstw i rozwoju infrastruktury cyfrowej, które są niezbędne do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. To pokazuje, że na najwyższym szczeblu decyzyjnym UE cyfryzacja nie jest już postrzegana jako osobny proces, ale jako warunek konieczny powodzenia transformacji klimatycznej.

Wszystkie te obszary pokazują jedno: zielona transformacja nie jest wyłącznie kwestią nowych technologii energetycznych, lecz także dynamicznej cyfryzacji całej gospodarki. Pracownicy potrzebują kompetencji analitycznych, wiedzy o systemach cyfrowych i umiejętności pracy z danymi. To połączenie sprawia, że transformacja jest efektywna, bezpieczna i oparta na realnych pomiarach.

Cyfryzacja to nie dodatek do zielonej transformacji — to jej ukryty silnik.

^[1] https://www.linkedin.com/posts/true-esg_global-green-skills-report-2024-activity-7264215789732352001-jvk0

^[2] https://aspa.sggw.edu.pl/article/download/10312/9033/18141

^[3] https://fintech.global/2024/12/10/55-of-firms-face-challenges-with-csrd-data-quality/

^[4] https://fundstech.com/55-of-firms-face-data-challenges-in-csrd-reporting-pwc/

^[5] https://theconversation.com/the-eus-twin-green-and-digital-transitions-a-policy-revolution-or-just-euro-jargon-250459

^[6] https://ecs-org.eu/lean-more-about-the-2030-digital-decade-policy-programme/

Zielona transformacja gospodarki staje się jednym z najważniejszych procesów społeczno-ekonomicznych XXI wieku, a jej realizacja w praktyce zależy przede wszystkim od odpowiednio przygotowanych specjalistów. To właśnie kompetencje techniczne – związane z instalacją, obsługą i serwisem technologii niskoemisyjnych – stanowią fundament całego procesu. Bez nich nie uda się przeprowadzić modernizacji energetycznej budynków, rozwoju odnawialnych źródeł energii, elektryfikacji transportu ani wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym.

Wraz z dynamicznym rozwojem branży OZE rośnie zapotrzebowanie na techników, instalatorów, projektantów oraz operatorów nowych systemów energetycznych. Fotowoltaika, energetyka wiatrowa i magazyny energii tworzą jedne z najszybciej rosnących sektorów rynku pracy. Z raportów branżowych wynika, że w Polsce w najbliższych latach będzie brakować tysięcy specjalistów potrafiących wykonywać audyty energetyczne, montować instalacje PV i pompy ciepła, projektować farmy wiatrowe czy diagnozować systemy magazynowania energii.

Skalę tego zjawiska potwierdzają globalne dane Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA). W najnowszym raporcie^[1] „Renewable Energy and Jobs” agencja wskazuje, że sektor fotowoltaiczny jest największym pracodawcą w branży OZE, zatrudniając w 2023 r. na całym świecie ponad 7,1 mln osób, z czego w samej Unii Europejskiej pracowało w tym sektorze ok. 720 tys. specjalistów. Polska, będąca jednym z europejskich liderów (należymy do top 3 Europy oraz top 10 z całego świata) pod względem udziału w zatrudnieniu, a prognozy wskazują na dalszy wzrost w miarę rozwoju wielkoskalowych farm słonecznych, które wymagają stałej, wykwalifikowanej obsługi technicznej.

Kompetencje techniczne obejmują nie tylko obsługę urządzeń, ale również czytanie dokumentacji, podstawy projektowania, analizę parametrów pracy i przestrzeganie standardów bezpieczeństwa. Nowoczesne instalacje wymagają znajomości elektryki, automatyki, hydrauliki oraz technologii cyfrowych. Coraz większe znaczenie mają też umiejętności związane z systemami kontroli i monitoringu, takimi jak SCADA czy BMS, które pozwalają na zdalne sterowanie i optymalizację pracy urządzeń energetycznych. Oznacza to, że rośnie popyt na wykwalifikowanych pracowników.

Raport^[2] ManpowerGroup „Niedobór talentów 2024” wskazuje, że branża „Energetyka i usługi komunalne” jest jedną z tych, w których najtrudniej o pracownika – aż 70% pracodawców z tego sektora w Polsce deklaruje problemy z rekrutacją odpowiednich kadr. Co więcej, pracodawcy jako jedne z najbardziej poszukiwanych, a zarazem najtrudniejszych do znalezienia umiejętności, wskazują wprost kompetencje techniczne oraz te związane z inżynierią, co bezpośrednio zagraża tempu realizacji projektów transformacyjnych w firmach.

Kluczową rolę odgrywa także sektor budownictwa, który stoi przed koniecznością szybkiej modernizacji zasobów mieszkaniowych. Termomodernizacja, montaż nowoczesnych systemów grzewczych, wentylacji z odzyskiem ciepła oraz efektywne zarządzanie energią w budynkach wymagają nowych kwalifikacji. Brakuje audytorów energetycznych, specjalistów od inteligentnych instalacji, monterów technologii HVAC oraz koordynatorów BIM. To właśnie budownictwo niskoemisyjne jest jednym z obszarów, gdzie luka kompetencyjna jest największa.

Potwierdzeniem tych braków są oficjalne dane Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W rządowym^[3] „Barometrze zawodów na 2025 rok” zawody takie jak monter instalacji budowlanych, elektryk, elektromonter czy monter urządzeń energetyki odnawialnej zostały uznane za trwale deficytowe w skali niemal całego kraju. Oznacza to, że w większości powiatów pracodawcy mają, i w najbliższym czasie będą mieć, poważne trudności ze znalezieniem pracowników posiadających odpowiednie uprawnienia i umiejętności praktyczne do realizacji inwestycji budowlanych i energetycznych^[4]

Równie dynamicznie rozwija się obszar elektromobilności. Potrzebni są specjaliści od montażu stacji ładowania, obsługi samochodów elektrycznych, diagnostyki baterii oraz prac przy urządzeniach wysokiego napięcia. Zielona transformacja transportu wymaga także nowych kompetencji w planowaniu infrastruktury, zarządzaniu flotami i serwisowaniu pojazdów elektrycznych.

Szybko rośnie również znaczenie kompetencji technicznych w gospodarce o obiegu zamkniętym. Obejmuje to obsługę nowoczesnych linii recyklingowych, przetwarzanie baterii, analizę cyklu życia produktów (LCA) oraz ekoprojektowanie. Firmy potrzebują pracowników, którzy rozumieją materiały, procesy produkcyjne i sposoby ograniczania śladu środowiskowego.

Wszystkie te obszary łączy jedno: zielona transformacja zmienia rynek pracy i tworzy nowe miejsca zatrudnienia, ale tylko osoby z odpowiednimi kompetencjami będą mogły je objąć. To właśnie techniczna wiedza i umiejętności praktyczne decydują o tempie przechodzenia na niskoemisyjną gospodarkę. Dlatego rozwój edukacji zawodowej, kursów branżowych, szkoleń instalatorskich i programów certyfikacji staje się jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed państwem, biznesem i samorządami.

Kompetencje techniczne nie są dodatkiem — są fundamentem zielonej transformacji, bez którego nie powstanie ani jedno nowoczesne, przyjazne klimatowi rozwiązanie.

^[1] https://www.pv-tech.org/irena-solar-pv-represents-nearly-half-of-renewables-global-workforce/

^[2] https://www.manpowergroup.pl/wp-content/uploads/2024/01/ManpowerGroup-Niedobor-Talentow-2024.pdf

^[3] https://www.gov.pl/web/rodzina/barometr-zawodow--prognoza-na-2025-rok

^[4] https://ndg.praca.gov.pl/documents/1170986/25794634/18-BAROMETR+ZAWOD%C3%93W-+powiat+ostrowiecki+2025.pdf/7bae90ce-57ee-454c-8a9b-9052aacf0e80?t=1737380993000